پل سازه ایی ست که دو مکان را بهم وصل میکند. پل ها معمولا محل گذر هستند تا محلی برای توقف کردن. اما آیا پل میتواند هم گذرگاه باشد و هم محلی برای توقف و تفریح؟ پل طبیعت تهران که بر فراز بزرگ راه مدرس ساخته شده است هر دو کارکرد را دارد. طرح پلان معماری این پل در سال ۲۰۱۶ شمسی برنده مسابقه آقاخان شد. مسابقه معماری آقا خان در حدود ۵۰سال قدمت دارد و در کارنامه خود طرح احیا و مرمت بازار تبریز را دارد. اما این پل چه ویژگی هایی را دارد که موفق به دریافت این جایزه معتبر معماری را دارد.
پل طبیعت برنده جایزه آقا خان
جایزه معماری آقاخان به معمارانی تعلق میگیرد که در کشورهای با جمعیت مسلمان نشین قابل توجه زندگی میکنند. لازم نیست که بنا حتما یک معماری مختص به آئین دینی مثل مسجد باشد. بلکه باید طرحی باشد که به هم زیستی و هم دلی آدم های آن جامعه کمک کند. این پروژه ها لزوما ساختمان نیستند میتواند یک پروژه زیربنایی مثل پل طبیعت که یک پل شهری هست، باشند.
زیبایی، توجه به آرمانهای جامعه و ساخت بنا از ملک های برنده شدن جایزه خواهند بود.همچنین سازگاری طرح با محیط زیست مثل کاهش ردپای کربنی، توجه به تکنولوژی های جدید نیز مورد دیگری است که معمولا داوران به آن توجه میکنند. اینکه چطور یکنا نه تنها آسیبی به محیط زیست نمیزند بلکه در ترمیم آسیب های وارده بر محیط زیست نقش پررنگی داشته باشد.
در پل طبیعت سعی شده که حداکثر برابری با طبیعت صورت بگیرد. هیچگاه برای سخت پل طبیعت بزرگراه مدرس که یکی از شریان های اصلی شهر تهران ست مسدود نشده است.
لیلا عراقیان سازنده این بنا که دانش آموخته معماری از داشنگاه بریتیش کلمبیا کاناداست میگوید که از ابتدا قرار بود که این پل به عنوان سازه ایی ساخته شود که دو نقطه را بهم وصل میکند. این پل نقطعه عطفی برای معماری خشک و بی روح تهران است.
پل طبیعیت در خلق مکان بسیار موفق بوده است.خلق مکان در معماری به معنای طراحی مکانیست که مردم دوست دارند به آنجا بروند و خوش بگذرانند.
پل طبیعت دارای دو طبقه ادامه دار است. یکی از نکات جالب درباره طرح این پل این است کهطرح معمار در طول روند ساخت تغییر چندانی نکرده است. از اهداف ساخت این پل این مساله بوده است که دو طرف دره عباس آباد را بهم وصل کند وخودش به شکل یک مقصد و منظر ارتفاعات البرز از جنوب به شمال را خیلی مخدوش نکند. شاید به جرات بتوان گفت این پل میراث دار نسل باشکوهیست که مهندس حسین امانت سالها پیش در تهران و ایران بنا نهاد.
برگزیده شدن طرح پل طبیعت
طرح نهایی این پل که توسط لیلا عراقیان طراحی شده بود ، در یک مسابقه دو مرحله ایی در سال ۱۳۸۷ از طرف شرکت نوسازی عباس آباد به عنوان طرح برگزیده انتخاب شد و از پاییز سال ۱۳۸۸ طراحی نهایی آن به همراه محاسبات و تحلیل های مربوط به سازه شروع شد. ساخت این پل در حدود ۴ سال به طول انجامیده است(سال ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۳).
ابعاد پل طبیعت
این پل طولی در حدود ۲۷۰ متر دارد و به عنوان حلقه ارتباطی پیاده روی بین دو عرصه طبیعی بنا شده است. در این پل فضاهایی برای نشستن، فضاهای سبز، کافه ها و رستورانهای متعددی بنا نهاده شده است. تا از طریق این رستوران و کافه ها فرصت حضور عابران بر روی این پل افزایش یاید. طراحی پل طبیعت دارای یک مسیر منحنی است که با تنوعی زیبا از عرض وشیب های مختلف و با کم کردن از سرعت افراد، آنها را به سیر وسیاحت در مسیرهای مختلف این پل وا بدارد.
پل طبیعت بر محوریت ۵ ایده اساسی شکل گرفته است
فضایی برای ماندن
این پل بدون شک ساخت شد که فضایی برای ماندن باشد. زمانی که این پل دو پارک مهم تهران مثل آب و آتش و طالقانی را به هم وصل میکند خود نیزبه تنهایی میتواند فضای خوبی برای تفریح و گذراندن وقت باشد. ایجاد فضای نشستن وساختن فضاهایی مثل رستوران، کافه و غیره تا حد زیادی به این مساله کمک کرده است.
اتصال چند نقطه
یکی از ایده های اصلی ساخت پل طبیعت این بود که یک پل نباید تنها دو نقطه را به هم وصل کند بلکه میبایست در هر نقطه به چند شاخه منشعب شود. در پارک طالقانی در شرق مسیرهایی از پل منشعب می شوند که کمکم به مسیرهای موجود در پارک و ورودی های دیگر ختم میشوند.
در نقطه دیگر یعنی طرف اتصال به پارک آب و آتش تا حدود ۵۵ متر در عرض گشایش پیدا میکند وت بدیل به یک میدان ورودی میشود که در سه نقطه به منظور حفظ درختان موجود در سایت بازشدگی دارد.
طراحی به شکل منحنی
پل طبیعت به صورت مسیر غیر خطی یا ترکیبی از چند مسیر مختلف ساخته شده است. زیرا یک مسیر خطی و یک پرسپکتیو خطی تنها مسیر انتهایی را القا میکند و باعث میشوند فرده پیاده تنها یه پایان فکرکند اما این مسیر غیر خطی بعث میشود که فرد از مسیر لذت ببرد.
حفاظت از درختان
در جریان ساخت و اجرای پل طبیعت سعی شده است که نه تنها آسیبی به درختان دو پارک ذکر شده وارد نشود بلکه این درختان حفاظت نیز بشوند.
بنابراین پایه های پل در دو پارک طالقانی و آب و آتش در جایی بنا شده است که درختی یا وجود نداشته یا حداقل تعداد آنها بسیار کم بوده است.
معماری انسان گرای پل طبیعت
در ساخت پل طبیعت انسان و محیط از یکدیگر جدا نیستند. پل از هر لحاظ طوری ساخته شده است که بهترین حالت تعامل انسان با محیط باشد. عرض این پل بین ۳ تا ۱۶ متر متغییر است.
